Ngọn núi nằm trên địa bàn 3 xã Ninh Sơn, Tân Bình và Thạnh Tân, thị xã Tây
Ninh, tỉnh Tây Ninh. Đây là khối núi đá hoa cương, cao 986m, nổi giữa đồng
bằng, nên còn gọi là núi Sót. Trên núi thường xuyên có mây phủ, vì thế còn có
tên gọi khác nữa là Vân Sơn. Núi có diện tích trên 25 km2, sườn khá dốc gồm có
ba ngọn là: núi Heo - núi Phụng - núi Bà Đen, là di tích danh thắng nổi tiếng ở
Tây Ninh.
Truyền thuyết Bà Đen
Tên gọi Bà Đen gắn liền với truyền thuyết về bà Lý Thị Thiên Hương. Tương truyền, bà có làn da bánh mật (bà đen), là người con gái tài sắc và đức hạnh. Vào khoảng nửa cuối thế kỉ 18, cuộc chiến tranh Trịnh Nguyễn đã đẩy nhân dân lâm vào cảnh khốn khổ lầm than. Nguyễn Huệ dấy lên cao trào Tây Sơn dẹp thù trong giặc ngoài. Bấy giờ có người thanh niên tên Lê Sỹ Triệt, quê ở Quang Hóa (huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh ngày nay) tài cao, chí lớn, vì nước nhà nên chia tay người yêu là Lý Thị Thiên Hương lên đường phò Nguyễn Huệ giữ nước. Một hôm, bà bị cưỡng bức, vì giữ tiết hạnh nên đã gieo mình xuống núi quyên sinh. Sau đó ít lâu, Thiên Hương về báo mộng cho sư trụ trì chùa núi biết nơi thân thể bà đang bị gió sương bào mòn. Từ đó thi thể bà được đem về mai táng, phụng thờ. Tin này lan rộng ra và từng đoàn người về tụ họp trên núi để chiêm bái và cầu nguyện vì sự linh thiêng của người con gái tiết hạnh, xin được phù hộ độ trì. Nhà chùa đã cho lập đền thờ riêng để cúng bái. Việc hành hương về chùa vào mùa xuân đã trở thành tập tục quen thuộc từ đây.
Quần thể di tích
Ngày nay, hệ thống chùa Điện Bà ở núi có chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng, chùa Hang và một số hang động được các tăng ni, phật tử sửa chữa làm nơi thờ tự như động Thanh Long, động Ông Hổ, động Ba Cô, động Ba Tuần, động Thiên Thai, động Ông Tà... Từ chân núi lên đỉnh có bậc đá xếp theo lối mòn, uốn khúc dưới tán lá xanh. Từ chân núi, để lên đến điện Bà, bạn có thể đi bằng ba cách: đường bộ, đi cáp treo và hệ thống máng trượt.
Trong kháng chiến, núi Bà Đen là nơi diễn ra nhiều trận chiến ác liệt. Tại đây có 3 khu triển lãm bảo tàng, giới thiệu một phần hiện vật và hình ảnh của cán bộ, chiến sĩ quân Giải phóng. Đó là động Kim Quang, khu chùa Hang và Chân Núi. Núi Bà Đen đã được xếp hạng di tích lịch sử và danh thắng quốc gia ngày 21/01/1989.
Truyền thuyết Bà Đen
Tên gọi Bà Đen gắn liền với truyền thuyết về bà Lý Thị Thiên Hương. Tương truyền, bà có làn da bánh mật (bà đen), là người con gái tài sắc và đức hạnh. Vào khoảng nửa cuối thế kỉ 18, cuộc chiến tranh Trịnh Nguyễn đã đẩy nhân dân lâm vào cảnh khốn khổ lầm than. Nguyễn Huệ dấy lên cao trào Tây Sơn dẹp thù trong giặc ngoài. Bấy giờ có người thanh niên tên Lê Sỹ Triệt, quê ở Quang Hóa (huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh ngày nay) tài cao, chí lớn, vì nước nhà nên chia tay người yêu là Lý Thị Thiên Hương lên đường phò Nguyễn Huệ giữ nước. Một hôm, bà bị cưỡng bức, vì giữ tiết hạnh nên đã gieo mình xuống núi quyên sinh. Sau đó ít lâu, Thiên Hương về báo mộng cho sư trụ trì chùa núi biết nơi thân thể bà đang bị gió sương bào mòn. Từ đó thi thể bà được đem về mai táng, phụng thờ. Tin này lan rộng ra và từng đoàn người về tụ họp trên núi để chiêm bái và cầu nguyện vì sự linh thiêng của người con gái tiết hạnh, xin được phù hộ độ trì. Nhà chùa đã cho lập đền thờ riêng để cúng bái. Việc hành hương về chùa vào mùa xuân đã trở thành tập tục quen thuộc từ đây.
Quần thể di tích
Ngày nay, hệ thống chùa Điện Bà ở núi có chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng, chùa Hang và một số hang động được các tăng ni, phật tử sửa chữa làm nơi thờ tự như động Thanh Long, động Ông Hổ, động Ba Cô, động Ba Tuần, động Thiên Thai, động Ông Tà... Từ chân núi lên đỉnh có bậc đá xếp theo lối mòn, uốn khúc dưới tán lá xanh. Từ chân núi, để lên đến điện Bà, bạn có thể đi bằng ba cách: đường bộ, đi cáp treo và hệ thống máng trượt.
Trong kháng chiến, núi Bà Đen là nơi diễn ra nhiều trận chiến ác liệt. Tại đây có 3 khu triển lãm bảo tàng, giới thiệu một phần hiện vật và hình ảnh của cán bộ, chiến sĩ quân Giải phóng. Đó là động Kim Quang, khu chùa Hang và Chân Núi. Núi Bà Đen đã được xếp hạng di tích lịch sử và danh thắng quốc gia ngày 21/01/1989.
